Di chúc thừa kế tài sản vô hiệu khi nào? Hướng dẫn cách xác định

Di chúc thừa kế tài sản là căn cứ pháp lý quan trọng để xác định quyền thừa kế và phân chia di sản sau khi một người mất. Tuy nhiên, trong một số trường hợp, di chúc có thể bị tuyên là di chúc thừa kế tài sản vô hiệu, dẫn đến việc phần di sản không được chia theo ý chí của người lập di chúc mà phải chia theo quy định của pháp luật. Bài viết dưới đây sẽ phân tích rõ các trường hợp di chúc bị vô hiệu, hậu quả pháp lý và những cách phòng tránh rủi ro cho người lập cũng như người thừa kế.

>>> Xem thêm: Địa chỉ văn phòng công chứng gần nhất, phục vụ tận tình, chuyên nghiệp

1. Khi nào di chúc thừa kế tài sản bị vô hiệu?

Theo Bộ luật Dân sự 2015, di chúc bị coi là vô hiệu khi không đáp ứng một trong các điều kiện sau:

Người lập di chúc không minh mẫn, sáng suốt hoặc bị cưỡng ép, lừa dối khi lập di chúc.
Hình thức di chúc không hợp pháp, ví dụ:
- Di chúc miệng nhưng không được chứng thực đúng thời hạn 5 ngày.
- Di chúc bằng văn bản không có công chứng/chứng thực trong trường hợp pháp luật yêu cầu.
Nội dung di chúc trái pháp luật, đạo đức xã hội, như để lại tài sản cho mục đích bất hợp pháp.
Người lập di chúc không có quyền định đoạt tài sản, ví dụ: tài sản đang tranh chấp hoặc thuộc sở hữu chung mà không có sự đồng ý của đồng sở hữu.

Trong những trường hợp này, di chúc sẽ bị vô hiệu toàn bộ hoặc một phần, tùy mức độ vi phạm.

>>> Xem thêm: Lưu ý quan trọng khi thực hiện công chứng hợp đồng thế chấp quyền sử dụng đất

2. Hậu quả pháp lý khi di chúc thừa kế tài sản vô hiệu

Việc di chúc bị tuyên vô hiệu sẽ dẫn đến những hệ quả pháp lý quan trọng:

Chia thừa kế theo pháp luật: Khi di chúc vô hiệu, tài sản sẽ được chia theo hàng thừa kế pháp luật (vợ/chồng, cha mẹ, con cái…).
Phát sinh tranh chấp thừa kế: Các bên có quyền khởi kiện yêu cầu tòa án giải quyết, dễ dẫn đến tranh chấp kéo dài.
Ảnh hưởng quyền lợi người thừa kế: Người được chỉ định trong di chúc có thể không nhận được phần tài sản như mong muốn.

Xem thêm: Vay tiền mua đất: Nên công chứng hay chỉ viết giấy tay?

Do đó, việc lập di chúc hợp pháp ngay từ đầu là rất quan trọng để bảo vệ quyền lợi của các bên.

3. Cách xác định di chúc thừa kế tài sản vô hiệu

Để xác định một di chúc có bị vô hiệu hay không, cần kiểm tra theo các bước sau:

Kiểm tra năng lực của người lập di chúc tại thời điểm lập di chúc:
- Có minh mẫn, sáng suốt, không bị bệnh tâm thần hoặc mất năng lực hành vi dân sự.
Đối chiếu hình thức di chúc với quy định pháp luật:
- Di chúc bằng văn bản có công chứng/chứng thực hay chưa?
- Di chúc miệng có được lập thành văn bản và chứng thực trong thời hạn hợp lệ không?
Đánh giá nội dung di chúc:
- Có vi phạm pháp luật hoặc trái đạo đức xã hội không?
- Có định đoạt tài sản không thuộc quyền sở hữu của người lập di chúc không?
Kiểm tra hiệu lực từng phần:
- Nếu chỉ một phần di chúc vi phạm, phần đó bị vô hiệu, phần còn lại vẫn có hiệu lực.

>>> Xem thêm: Giá dịch vụ công chứng tại nhà theo quy định của pháp luật

4. Cách phòng tránh việc di chúc thừa kế tài sản bị vô hiệu

Để đảm bảo di chúc hợp pháp và tránh bị vô hiệu, người lập di chúc nên:

Lập di chúc bằng văn bản có công chứng để đảm bảo giá trị pháp lý tối đa.
Xác định rõ quyền sở hữu tài sản, đặc biệt là tài sản chung hoặc bất động sản.
Nêu đầy đủ thông tin của người thừa kế, phạm vi di sản, tỷ lệ phân chia để tránh mâu thuẫn.
Cập nhật, sửa đổi di chúc khi có thay đổi về tài sản hoặc quan hệ gia đình.

Thực hiện đúng các bước này sẽ giúp di chúc có hiệu lực và bảo vệ quyền lợi của những người thừa kế.

Xem thêm:

>>> Hình thức hợp đồng ủy quyền: Văn bản, miệng?

>>> Hướng dẫn lập di chúc thừa kế tài sản hợp pháp, tránh tranh chấp

Kết luận

Việc hiểu rõ các trường hợp di chúc thừa kế tài sản vô hiệu và cách xác định là vô cùng cần thiết để tránh tranh chấp. Lập di chúc đúng quy định, minh bạch và được công chứng sẽ giúp đảm bảo quyền lợi của các bên, đồng thời hạn chế rủi ro pháp lý về sau.

Xem thêm: Thủ tục khởi kiện chia thừa kế nhà đất và mức án phí

Nếu bạn cần thông tin thêm hoặc hỗ trợ trong việc soạn thảo và công chứng hợp đồng, đừng ngần ngại liên hệ ngay với Văn phòng công chứng Nguyễn Huệ. Chúng tôi chuyên cung cấp dịch vụ công chứng với đội ngũ luật sư và công chứng viên giàu kinh nghiệm sẵn sàng hỗ trợ bạn mọi thủ tục pháp lý cần thiết. Hãy gọi cho chúng tôi qua số điện thoại 0966.22.7979 hoặc đến trực tiếp văn phòng để nhận được sự tư vấn tận tình và chuyên nghiệp!

VĂN PHÒNG CÔNG CHỨNG NGUYỄN HUỆ

Miễn phí dịch vụ công chứng tại nhà

Công chứng viên kiêm Trưởng Văn phòng Nguyễn Thị Huệ: Cử nhân luật, cán bộ cấp cao, đã có 31 năm làm công tác pháp luật, có kinh nghiệm trong lĩnh vực quản lý nhà nước về công chứng, hộ tịch, quốc tịch. Trong đó có 7 năm trực tiếp làm công chứng và lãnh đạo Phòng Công chứng.
Công chứng viên Nguyễn Thị Thủy: Thẩm Phán ngành Tòa án Hà Nội với kinh nghiệm công tác pháp luật 30 năm trong ngành Tòa án, trong đó 20 năm ở cương vị Thẩm Phán.

Bên cạnh đó là đội ngũ cán bộ nghiệp vụ năng động, nhiệt tình, có trình độ chuyên môn cao và tận tụy trong công việc.