Vay thế chấp tài sản của người thân – Rủi ro pháp lý gì xảy ra?
Trong quá trình vay vốn, không ít người đã lựa chọn phương án sử dụng tài sản đứng tên cha mẹ, vợ chồng hoặc người thân khác để đảm bảo cho khoản vay. Việc thế chấp tài sản người thân tưởng chừng như đơn giản nếu được người thân đồng ý. Tuy nhiên, thực tế cho thấy nếu không hiểu rõ quy định pháp lý, việc này tiềm ẩn nhiều rủi ro nghiêm trọng. Vậy pháp luật quy định thế nào? Cần lưu ý gì khi dùng tài sản của người thân để thế chấp? Bài viết dưới đây sẽ giúp bạn hiểu rõ điều kiện hợp pháp, rủi ro pháp lý có thể xảy ra, cách hạn chế tranh chấp và ví dụ minh họa từ thực tiễn.
>>> Xem thêm: Làm sao để công chứng hợp đồng thế chấp đúng luật và nhanh chóng? Hướng dẫn chi tiết tại công chứng hợp đồng thế chấp.
1. Thế chấp tài sản người thân là gì?
Thế chấp tài sản người thân là trường hợp một cá nhân sử dụng tài sản thuộc quyền sở hữu của người thân như cha mẹ, vợ chồng, anh chị em… để bảo đảm thực hiện nghĩa vụ vay vốn, thường là tại ngân hàng. Tuy nhiên, theo pháp luật dân sự hiện hành, người đi vay không có quyền định đoạt tài sản không thuộc sở hữu của mình nếu không có sự đồng ý hoặc ủy quyền hợp pháp của chủ sở hữu.
2. Pháp luật quy định ra sao về thế chấp tài sản người thân?
Theo Điều 317 Bộ luật Dân sự 2015, thế chấp tài sản là việc một bên sử dụng tài sản thuộc quyền sở hữu của mình để bảo đảm thực hiện nghĩa vụ dân sự đối với bên kia. Như vậy, người vay muốn thế chấp tài sản người thân phải đáp ứng một trong các điều kiện sau: người thân trực tiếp ký hợp đồng thế chấp cùng người vay hoặc có văn bản ủy quyền hợp pháp được công chứng. Nếu không có một trong hai yếu tố trên, hợp đồng thế chấp sẽ bị coi là vi phạm điều kiện về chủ thể và có thể bị tuyên vô hiệu.
Hợp đồng thế chấp tài sản người thân chỉ có hiệu lực khi chủ sở hữu tài sản tham gia ký kết trực tiếp hoặc có ủy quyền hợp lệ. Nếu người thân không biết, không ký, hoặc không ủy quyền rõ ràng, thì ngay cả khi ngân hàng đã giải ngân, hợp đồng vẫn có thể bị tuyên vô hiệu toàn phần hoặc một phần khi tranh chấp phát sinh. Điều này dẫn đến hậu quả nghiêm trọng: ngân hàng không thu hồi được nợ bằng tài sản, người vay vẫn phải trả nợ bằng nguồn khác, người thân có nguy cơ mất tài sản nếu không xử lý đúng.
Rủi ro đầu tiên là hợp đồng bị tuyên vô hiệu vì vi phạm điều kiện về chủ thể theo Điều 117 Bộ luật Dân sự 2015. Khi đó, ngân hàng không có quyền xử lý tài sản để thu hồi nợ. Rủi ro thứ hai là tài sản của người thân sẽ bị đưa ra thi hành án nếu hợp đồng hợp pháp mà người vay mất khả năng chi trả, dù người thân không phải người vay. Rủi ro thứ ba là gây xung đột nội bộ gia đình, đặc biệt khi người thân chỉ “giúp” ban đầu nhưng không lường trước trách nhiệm phát sinh.
>>> Xem thêm: Thừa kế nhà đất, nhưng không sang tên được? Lý do và cách xử lý.
5. Ví dụ minh họa thực tế thế chấp tài sản người thân
Trường hợp thứ nhất, anh T dùng sổ đỏ nhà của cha mẹ để vay vốn ngân hàng 2 tỷ đồng. Cha mẹ anh đồng ý và trực tiếp ký hợp đồng thế chấp tại văn phòng công chứng. Sau đó, anh T làm ăn thua lỗ và không trả được nợ. Ngân hàng kiện và tòa tuyên hợp đồng có hiệu lực, căn nhà bị kê biên phát mãi theo hợp đồng đã ký. Dù cha mẹ không vay, họ vẫn mất tài sản. Trường hợp thứ hai, chị H dùng giấy chứng nhận quyền sử dụng đất của em gái để vay vốn, chỉ ký giấy viết tay mà không có công chứng, em gái không hay biết. Khi mất khả năng thanh toán, ngân hàng khởi kiện nhưng tòa bác yêu cầu vì hợp đồng thế chấp không có chữ ký chủ sở hữu, giao dịch vô hiệu.
6. Làm sao để thế chấp hợp pháp và hạn chế rủi ro?
Người vay cần có sự đồng ý bằng văn bản của người thân trước khi dùng tài sản của họ để thế chấp. Nếu người thân không thể đi ký trực tiếp, cần có văn bản ủy quyền có công chứng hợp pháp. Tài sản sử dụng phải là tài sản hợp pháp, không tranh chấp, không bị kê biên. Hợp đồng thế chấp cần được công chứng tại tổ chức hành nghề công chứng và được đăng ký giao dịch bảo đảm tại cơ quan có thẩm quyền. Đồng thời, nên có thêm văn bản thỏa thuận riêng giữa người vay và người thân để quy định rõ trách nhiệm trả nợ và nghĩa vụ liên quan, tránh tranh chấp về sau.
Việc sử dụng thế chấp tài sản người thân để vay vốn là một giao dịch hợp pháp nếu thực hiện đúng trình tự và có sự đồng thuận rõ ràng từ chủ sở hữu tài sản. Tuy nhiên, nếu chủ quan hoặc làm sai quy trình, người vay không chỉ gặp rắc rối với ngân hàng mà còn có thể làm tổn thất tài sản và mối quan hệ trong gia đình. Vì vậy, trước khi thực hiện bất kỳ giao dịch nào liên quan đến thế chấp, hãy tìm hiểu kỹ và thực hiện đúng quy định của pháp luật.
Nếu bạn đang cần tư vấn về việc thế chấp tài sản người thân, lập hợp đồng đúng quy định hoặc công chứng các giao dịch bảo đảm, hãy liên hệ Văn phòng công chứng Nguyễn Huệ qua số 0966.22.7979 hoặc đến trực tiếp văn phòng để được hỗ trợ đầy đủ, chính xác và nhanh chóng.
>>> Xem thêm: Căn cứ nào để xác định hợp đồng bị vô hiệu do công chứng trái pháp luật tại văn phòng công chứng ?
Công chứng viên kiêm Trưởng Văn phòng Nguyễn Thị Huệ: Cử nhân luật, cán bộ cấp cao, đã có 31 năm làm công tác pháp luật, có kinh nghiệm trong lĩnh vực quản lý nhà nước về công chứng, hộ tịch, quốc tịch. Trong đó có 7 năm trực tiếp làm công chứng và lãnh đạo Phòng Công chứng.
Công chứng viên Nguyễn Thị Thủy: Thẩm Phán ngành Tòa án Hà Nội với kinh nghiệm công tác pháp luật 30 năm trong ngành Tòa án, trong đó 20 năm ở cương vị Thẩm Phán.
Bên cạnh đó là đội ngũ cán bộ nghiệp vụ năng động, nhiệt tình, có trình độ chuyên môn cao và tận tụy trong công việc.
Địa chỉ: 165 Giảng Võ, phường Cát Linh, quận Đống Đa, Hà Nội
Sao y chứng thực giấy tờ, tài liệu
