Vai trò của công chứng viên trong khai nhận di sản
Trong quá trình giải quyết thủ tục thừa kế, công chứng viên di sản giữ vai trò trung tâm để bảo đảm tính hợp pháp, minh bạch và phòng ngừa tranh chấp. Nhiều trường hợp người dân cho rằng công chứng chỉ là bước “xác nhận”, nhưng trên thực tế công chứng viên phải kiểm tra chặt chẽ về giấy tờ, tư cách thừa kế, hiện trạng tài sản và các tình huống pháp lý phát sinh. Khi có sai sót, họ phải từ chối công chứng hoặc yêu cầu bổ sung chứng cứ nhằm tránh rủi ro pháp lý về sau. Vì vậy, hiểu rõ vai trò của công chứng viên là yếu tố quan trọng để quá trình khai nhận di sản được thực hiện nhanh chóng và đúng pháp luật.
1. Căn cứ pháp lý điều chỉnh vai trò công chứng viên trong khai nhận di sản
Vai trò của công chứng viên được xác định dựa trên các văn bản pháp luật hiện hành, gồm:
“Luật Công chứng 2014” (đang có hiệu lực đến khi Luật Công chứng 2024 có hiệu lực toàn phần).
“Luật Công chứng 2024” – các quy định mới về trách nhiệm hành nghề và phòng ngừa rủi ro.
“Bộ luật Dân sự 2015” – quy định về quyền thừa kế, người thừa kế, trình tự xác lập và thực hiện quyền.
“Luật Hộ tịch 2014”, “Luật Đất đai 2024”, văn bản hướng dẫn liên quan đến chứng minh quan hệ nhân thân và tài sản thừa kế.
Những căn cứ này cho thấy công chứng viên không chỉ làm nhiệm vụ xác nhận chữ ký, mà là chủ thể chịu trách nhiệm pháp lý về tính hợp pháp của toàn bộ văn bản khai nhận di sản.
2. Vai trò kiểm tra pháp lý của công chứng viên trong hồ sơ khai nhận di sản
2.1. Kiểm tra tư cách và số lượng người thừa kế
Công chứng viên phải xác định:
Người thừa kế theo di chúc hay theo pháp luật;
Giấy tờ chứng minh quan hệ nhân thân (“Giấy khai sinh”, “Giấy đăng ký kết hôn”, “Trích lục khai tử”…);
Trường hợp có người chết trước, từ chối nhận di sản, bị truất quyền, hoặc thuộc diện hưởng thừa kế thế vị theo “Điều 652 Bộ luật Dân sự 2015”.
Nếu có mâu thuẫn về số lượng người thừa kế, công chứng viên có quyền yêu cầu xác minh tại chính quyền địa phương hoặc yêu cầu người thừa kế cung cấp thêm chứng cứ.
2.2. Kiểm tra tính hợp pháp của di chúc (nếu có)
Công chứng viên phải đánh giá:
Di chúc có hợp lệ theo “Điều 630 Bộ luật Dân sự 2015”;
Người lập di chúc có minh mẫn tại thời điểm lập;
Có yếu tố ép buộc, lập khống, giả tạo hay không.
Trường hợp nghi ngờ di chúc không đảm bảo điều kiện hợp pháp, công chứng viên phải tạm dừng và yêu cầu xác minh.
Nếu tài sản đang tranh chấp, công chứng viên bắt buộc từ chối hồ sơ.
3. Vai trò làm rõ ý chí của các đồng thừa kế
Công chứng viên có nhiệm vụ:
Giải thích quyền, nghĩa vụ và hậu quả pháp lý khi làm văn bản khai nhận di sản;
Bảo đảm tất cả những người thừa kế tham gia đều tự nguyện;
Xác minh năng lực hành vi của từng người.
Ví dụ: Một người thừa kế già yếu hoặc bệnh tật, công chứng viên phải đánh giá khả năng nhận thức hoặc yêu cầu giấy xác nhận năng lực hành vi tại cơ sở y tế nếu cần thiết.
Công chứng viên không chỉ là người xác nhận chữ ký, mà là chủ thể trực tiếp đảm bảo an toàn pháp lý trong toàn bộ quá trình khai nhận di sản. Khi hiểu rõ vai trò của công chứng viên di sản, người dân sẽ tránh được rủi ro khiếu kiện, tranh chấp và giúp thủ tục thừa kế diễn ra nhanh chóng, minh bạch và đúng pháp luật.
Nếu bạn cần thông tin thêm hoặc hỗ trợ trong việc soạn thảo và công chứng hợp đồng, đừng ngần ngại liên hệ ngay vớiVăn phòng công chứng Nguyễn Huệ. Chúng tôi chuyên cung cấp dịch vụ công chứng với đội ngũ luật sư và công chứng viên giàu kinh nghiệm sẵn sàng hỗ trợ bạn mọi thủ tục pháp lý cần thiết. Hãy gọi cho chúng tôi qua số điện thoại 0966.22.7979 hoặc đến trực tiếp văn phòng để nhận được sự tư vấn tận tình và chuyên nghiệp!
Công chứng viên kiêm Trưởng Văn phòng Nguyễn Thị Huệ: Cử nhân luật, cán bộ cấp cao, đã có 31 năm làm công tác pháp luật, có kinh nghiệm trong lĩnh vực quản lý nhà nước về công chứng, hộ tịch, quốc tịch. Trong đó có 7 năm trực tiếp làm công chứng và lãnh đạo Phòng Công chứng.
Công chứng viên Nguyễn Thị Thủy: Thẩm Phán ngành Tòa án Hà Nội với kinh nghiệm công tác pháp luật 30 năm trong ngành Tòa án, trong đó 20 năm ở cương vị Thẩm Phán.
Bên cạnh đó là đội ngũ cán bộ nghiệp vụ năng động, nhiệt tình, có trình độ chuyên môn cao và tận tụy trong công việc.
Sao y chứng thực giấy tờ, tài liệu
