Thêm tài liệu khi công chứng văn bản từ chối nhận di sản không?
Trong quá trình thực hiện thủ tục công chứng văn bản từ chối nhận di sản, nhiều người thừa kế thắc mắc vì sao công chứng viên lại yêu cầu bổ sung thêm giấy tờ ngoài những giấy tờ cơ bản như giấy tờ tùy thân và giấy chứng tử của người để lại di sản. Vậy công chứng viên có quyền yêu cầu thêm tài liệu hay không, và nếu có thì căn cứ pháp lý nào cho phép điều đó? Bài viết dưới đây sẽ phân tích chi tiết quy định của pháp luật hiện hành, đồng thời đưa ra ví dụ thực tế để người dân hiểu rõ quyền và trách nhiệm của công chứng viên trong quá trình công chứng loại văn bản này.
1. Căn cứ pháp lý về việc yêu cầu bổ sung hồ sơ công chứng văn bản từ chối di sản
Các quy định pháp lý liên quan gồm:
Luật Công chứng 2014, các điều 40, 41, 43, 45 và 57;
Nghị định 29/2015/NĐ-CP hướng dẫn chi tiết Luật Công chứng;
Bộ luật Dân sự 2015, Điều 620 quy định về quyền từ chối nhận di sản.
Theo Điều 40 Luật Công chứng 2014, người yêu cầu công chứng phải nộp đầy đủ hồ sơ bao gồm:
“Bản dự thảo hợp đồng, giao dịch; bản sao giấy tờ tùy thân; bản sao giấy tờ về quyền sở hữu, quyền sử dụng hoặc các giấy tờ khác có liên quan đến hợp đồng, giao dịch cần công chứng.”
Đồng thời, Điều 43 Luật Công chứng 2014 quy định:
“Trường hợp công chứng viên thấy hồ sơ yêu cầu công chứng chưa đầy đủ hoặc có nghi ngờ về tính xác thực, hợp pháp của giấy tờ, thì có quyền yêu cầu người yêu cầu công chứng bổ sung, làm rõ hoặc xác minh.”
Như vậy, theo quy định pháp luật hiện hành, công chứng viên hoàn toàn có quyền yêu cầu bổ sung hồ sơ hoặc tài liệu nếu nhận thấy hồ sơ chưa đủ căn cứ để chứng nhận văn bản.
2. Khi nào công chứng viên được quyền yêu cầu bổ sung hồ sơ công chứng văn bản từ chối di sản?
2.1. Khi hồ sơ chưa đầy đủ về mặt pháp lý Hồ sơ công chứng văn bản từ chối di sản tối thiểu cần có:
Giấy chứng tử của người để lại di sản;
Giấy tờ chứng minh quyền sở hữu tài sản để lại (sổ đỏ, đăng ký xe…);
Giấy tờ chứng minh quan hệ thừa kế (sổ hộ khẩu, giấy khai sinh, giấy đăng ký kết hôn…);
CMND/CCCD của người thừa kế từ chối nhận di sản;
Dự thảo văn bản từ chối nhận di sản (nếu có).
Nếu các giấy tờ trên bị thiếu, sai thông tin hoặc không chứng minh rõ quyền thừa kế, công chứng viên được quyền yêu cầu người dân bổ sung để đảm bảo việc công chứng hợp pháp.
2.2. Khi có dấu hiệu nghi ngờ hoặc rủi ro pháp lý Căn cứ khoản 2 Điều 43 Luật Công chứng 2014, công chứng viên được quyền tạm dừng việc công chứng để xác minh hoặc yêu cầu cung cấp thêm tài liệu nếu phát hiện:
Có dấu hiệu mâu thuẫn về nhân thân (ví dụ: giấy khai sinh không trùng khớp với quan hệ trong giấy tờ thừa kế);
Có nghi ngờ giả mạo chữ ký hoặc giấy tờ;
Có dấu hiệu ép buộc, cưỡng ép hoặc lừa dối người thừa kế.
Việc yêu cầu bổ sung này không chỉ nhằm tuân thủ quy định pháp luật mà còn giúp bảo vệ quyền lợi của người yêu cầu công chứng, tránh tranh chấp sau này.
>>> Xem thêm: 5 lợi ích khi sử dụng Dịch vụ làm sổ đỏ thay vì tự làm hồ sơ
3. Nghĩa vụ của công chứng viên và người yêu cầu công chứng khi bổ sung hồ sơ
3.1. Nghĩa vụ của công chứng viên Theo Điều 17 Luật Công chứng 2014, công chứng viên có nghĩa vụ:
“Kiểm tra tính xác thực, hợp pháp của hồ sơ yêu cầu công chứng, từ chối công chứng nếu có căn cứ cho rằng việc công chứng vi phạm pháp luật.”
Điều này nghĩa là công chứng viên không chỉ “được phép” mà bắt buộc phải kiểm tra kỹ lưỡng hồ sơ. Nếu phát hiện điểm chưa rõ ràng mà vẫn công chứng, công chứng viên có thể bị xử lý kỷ luật hoặc chịu trách nhiệm bồi thường nếu gây thiệt hại cho các bên.
3.2. Nghĩa vụ của người yêu cầu công chứng Theo Điều 45 Luật Công chứng 2014, người yêu cầu công chứng có nghĩa vụ:
“Cung cấp đầy đủ, chính xác hồ sơ, giấy tờ có liên quan; chịu trách nhiệm về tính chính xác, hợp pháp của các giấy tờ đó.”
Do đó, khi công chứng viên yêu cầu bổ sung hồ sơ, người yêu cầu phải hợp tác và cung cấp đầy đủ để tránh bị từ chối công chứng hoặc kéo dài thời gian xử lý.
4. Ví dụ minh họa thực tế về việc yêu cầu bổ sung hồ sơ công chứng văn bản từ chối di sản
Ví dụ: Bà H là người thừa kế hợp pháp của ông K (đã mất), đến văn phòng công chứng để lập văn bản từ chối nhận di sản là một căn nhà tại Quận 1. Khi kiểm tra hồ sơ, công chứng viên phát hiện trong giấy chứng nhận quyền sử dụng đất chỉ ghi tên ông K, nhưng giấy chứng tử của ông K lại do địa phương khác cấp và có sai lệch ngày sinh so với CMND của ông.
Công chứng viên đã tạm dừng việc công chứng và yêu cầu bà H bổ sung giấy xác nhận nhân thân hoặc giấy khai sinh của ông K để chứng minh trùng khớp thông tin. Sau khi bà H bổ sung hồ sơ, việc công chứng được thực hiện hợp lệ.
Phân tích: Việc công chứng viên yêu cầu thêm tài liệu trong trường hợp này là hoàn toàn đúng quy định, đảm bảo tính xác thực của hồ sơ và tránh rủi ro khi xác định quyền thừa kế.
Qua phân tích trên, có thể khẳng định rằng công chứng viên có quyền và nghĩa vụ yêu cầu bổ sung hồ sơ công chứng văn bản từ chối di sản nếu thấy hồ sơ chưa đầy đủ, có nghi ngờ hoặc chưa đủ căn cứ xác định tính hợp pháp. Việc bổ sung hồ sơ không phải là gây khó dễ mà nhằm đảm bảo văn bản được công chứng đúng pháp luật, tránh tranh chấp về sau. Người dân nên chuẩn bị đầy đủ giấy tờ và hợp tác với công chứng viên để thủ tục được thực hiện nhanh chóng, chính xác và hợp lệ.
Nếu bạn cần thông tin thêm hoặc hỗ trợ trong việc soạn thảo và công chứng hợp đồng, đừng ngần ngại liên hệ ngay với Văn phòng công chứng Nguyễn Huệ. Chúng tôi chuyên cung cấp dịch vụ công chứng với đội ngũ luật sư và công chứng viên giàu kinh nghiệm sẵn sàng hỗ trợ bạn mọi thủ tục pháp lý cần thiết. Hãy gọi cho chúng tôi qua số điện thoại 0966.22.7979 hoặc đến trực tiếp văn phòng để nhận được sự tư vấn tận tình và chuyên nghiệp!
Công chứng viên kiêm Trưởng Văn phòng Nguyễn Thị Huệ: Cử nhân luật, cán bộ cấp cao, đã có 31 năm làm công tác pháp luật, có kinh nghiệm trong lĩnh vực quản lý nhà nước về công chứng, hộ tịch, quốc tịch. Trong đó có 7 năm trực tiếp làm công chứng và lãnh đạo Phòng Công chứng.
Công chứng viên Nguyễn Thị Thủy: Thẩm Phán ngành Tòa án Hà Nội với kinh nghiệm công tác pháp luật 30 năm trong ngành Tòa án, trong đó 20 năm ở cương vị Thẩm Phán.
Bên cạnh đó là đội ngũ cán bộ nghiệp vụ năng động, nhiệt tình, có trình độ chuyên môn cao và tận tụy trong công việc.
Địa chỉ: 165 Giảng Võ, phường Cát Linh, quận Đống Đa, Hà Nội
Sao y chứng thực giấy tờ, tài liệu
