Những điều cần tránh khi ký văn bản từ chối nhận di sản
Văn bản từ chối nhận di sản là một thủ tục pháp lý quan trọng, thể hiện ý chí của người thừa kế về việc không nhận phần tài sản mà mình được hưởng theo di chúc hoặc theo pháp luật. Tuy nhiên, nhiều người khi lập và ký văn bản này thường chủ quan, dẫn đến những hệ quả nghiêm trọng như mất quyền lợi, bị vô hiệu hoặc thậm chí bị xử lý nếu có hành vi gian dối. Bài viết dưới đây sẽ phân tích những lưu ý khi ký văn bản từ chối nhận di sản theo quy định mới nhất của pháp luật, giúp bạn tránh các rủi ro không đáng có.
>>> Xem thêm: Tư vấn công chứng miễn phí – dịch vụ chuyên nghiệp tại Văn phòng công chứng.
1. Hiểu rõ ý nghĩa và hậu quả pháp lý trước khi ký văn bản từ chối nhận di sản
Trước khi ký văn bản từ chối nhận di sản, người thừa kế cần hiểu rằng đây là sự thể hiện ý chí tự nguyện và có hậu quả pháp lý vĩnh viễn. Theo Điều 620 Bộ luật Dân sự 2015, người thừa kế có quyền từ chối nhận di sản, nhưng việc từ chối này phải được lập thành văn bản và công chứng, chứng thực hợp lệ.
Một khi văn bản từ chối đã được công chứng và có hiệu lực, người từ chối không thể đòi lại phần di sản trừ trường hợp chứng minh được bị ép buộc, lừa dối hoặc có sự nhầm lẫn nghiêm trọng về nội dung.
Ví dụ thực tế: Bà A được hưởng 1/3 tài sản của cha để lại. Do mâu thuẫn gia đình, bà A ký văn bản từ chối nhận di sản mà không tìm hiểu kỹ. Sau khi di sản được chia cho người khác, bà A hối hận và yêu cầu chia lại. Tuy nhiên, yêu cầu này bị tòa án bác vì văn bản từ chối đã có hiệu lực pháp lý.
2. Xác định đúng thời điểm lập và ký văn bản từ chối nhận di sản
Một lưu ý khi ký văn bản từ chối nhận di sản là chỉ được thực hiện sau khi người để lại di sản qua đời. Việc lập hoặc ký văn bản trước thời điểm mở thừa kế (tức là trước khi người để lại di sản chết) không có giá trị pháp lý.
Theo Điều 611 Bộ luật Dân sự 2015, thời điểm mở thừa kế là thời điểm người có tài sản chết. Do đó, nếu ký văn bản từ chối trước thời điểm này, công chứng viên có thể từ chối công chứng theo Điều 44 Luật Công chứng 2014 vì hồ sơ không hợp lệ.
>>> Xem thêm: Giải đáp thắc mắc: Khi nào cần thuê Dịch vụ sổ đỏ?
3. Không ký thay hoặc ký hộ người khác khi ký văn bản từ chối nhận di sản
Một sai lầm phổ biến là nhờ người thân hoặc bạn bè ký thay khi không có mặt. Tuy nhiên, văn bản từ chối nhận di sản là hành vi pháp lý cá nhân, nên không thể ủy quyền hoặc ký thay (theo khoản 1 Điều 562 Bộ luật Dân sự 2015).
Trừ trường hợp người thừa kế mất năng lực hành vi dân sự và có người giám hộ hợp pháp, mọi hình thức ký thay đều làm cho văn bản vô hiệu.
Ví dụ: Ông B đang làm việc ở nước ngoài nhờ em trai ký thay văn bản từ chối nhận di sản. Khi tranh chấp xảy ra, tòa án tuyên văn bản này vô hiệu vì không do chính ông B ký và không có giấy ủy quyền hợp pháp được công chứng.
4. Đảm bảo tính trung thực và không gian dối trong nội dung khi ký văn bản từ chối nhận di sản
Khi lập văn bản, người ký phải trung thực về thông tin nhân thân và quan hệ thừa kế. Việc khai sai, giấu diếm người thừa kế khác hoặc cố tình thay đổi nội dung để trục lợi có thể bị xử lý hình sự.
Theo Điều 341 Bộ luật Hình sự 2015 (sửa đổi 2017), người làm giả hoặc sử dụng giấy tờ giả, bao gồm văn bản công chứng, có thể bị phạt tù đến 07 năm.
Ví dụ thực tế: Một người con sử dụng giấy tờ tùy thân giả để lập văn bản từ chối nhận di sản thay cho anh trai đang ở xa, nhằm chiếm toàn bộ phần tài sản. Sau khi bị phát hiện, người này bị truy cứu trách nhiệm hình sự về hành vi sử dụng tài liệu giả.
Việc ký văn bản từ chối nhận di sản tưởng chừng đơn giản nhưng lại tiềm ẩn nhiều rủi ro pháp lý nếu không tuân thủ quy định. Người thừa kế cần hiểu rõ ý nghĩa, thời điểm hợp pháp, tự mình ký xác nhận và trung thực về nội dung để tránh văn bản bị vô hiệu hoặc dẫn đến tranh chấp. Nếu chưa chắc chắn, nên tham khảo ý kiến công chứng viên hoặc luật sư trước khi ký để đảm bảo quyền lợi hợp pháp của mình.
Nếu bạn cần thông tin thêm hoặc hỗ trợ trong việc soạn thảo và công chứng hợp đồng, đừng ngần ngại liên hệ ngay với Văn phòng công chứng Nguyễn Huệ. Chúng tôi chuyên cung cấp dịch vụ công chứng với đội ngũ luật sư và công chứng viên giàu kinh nghiệm sẵn sàng hỗ trợ bạn mọi thủ tục pháp lý cần thiết. Hãy gọi cho chúng tôi qua số điện thoại 0966.22.7979 hoặc đến trực tiếp văn phòng để nhận được sự tư vấn tận tình và chuyên nghiệp!
Công chứng viên kiêm Trưởng Văn phòng Nguyễn Thị Huệ: Cử nhân luật, cán bộ cấp cao, đã có 31 năm làm công tác pháp luật, có kinh nghiệm trong lĩnh vực quản lý nhà nước về công chứng, hộ tịch, quốc tịch. Trong đó có 7 năm trực tiếp làm công chứng và lãnh đạo Phòng Công chứng.
Công chứng viên Nguyễn Thị Thủy: Thẩm Phán ngành Tòa án Hà Nội với kinh nghiệm công tác pháp luật 30 năm trong ngành Tòa án, trong đó 20 năm ở cương vị Thẩm Phán.
Bên cạnh đó là đội ngũ cán bộ nghiệp vụ năng động, nhiệt tình, có trình độ chuyên môn cao và tận tụy trong công việc.
Địa chỉ: 165 Giảng Võ, phường Cát Linh, quận Đống Đa, Hà Nội
Sao y chứng thực giấy tờ, tài liệu
