Nguyên nhân phổ biến dẫn đến việc từ chối công chứng hợp đồng
Trong giao dịch dân sự, thương mại hay nhà đất, công chứng hợp đồng là bước quan trọng nhằm bảo đảm tính pháp lý, tránh rủi ro tranh chấp. Tuy nhiên, không phải lúc nào hồ sơ cũng được chấp nhận. Có nhiều nguyên nhân từ chối công chứng mà công chứng viên có quyền áp dụng theo luật định. Bài viết này phân tích chi tiết căn cứ pháp lý, những trường hợp thường gặp và ví dụ minh họa thực tế để bạn đọc nắm rõ.
1. Căn cứ pháp lý về nguyên nhân từ chối công chứng
Một số văn bản pháp luật hiện hành điều chỉnh việc công chứng và quyền từ chối công chứng, gồm:
Luật Công chứng 2014 (sửa đổi, bổ sung 2023), đặc biệt Điều 44 quy định quyền từ chối công chứng khi hồ sơ không hợp pháp, không đầy đủ hoặc có dấu hiệu vi phạm.
Bộ luật Dân sự 2015, quy định điều kiện có hiệu lực của giao dịch dân sự, hợp đồng (Điều 117, 122, 123).
Luật Đất đai 2013 (sửa đổi 2024) trong trường hợp hợp đồng liên quan đến quyền sử dụng đất, quyền sở hữu nhà.
Như vậy, mọi nguyên nhân từ chối công chứng đều phải dựa trên cơ sở pháp luật, tránh tùy tiện gây thiệt hại cho người yêu cầu.
2. Những nguyên nhân từ chối công chứng thường gặp
2.1 Người yêu cầu công chứng không đủ điều kiện pháp lý
Theo Điều 117 Bộ luật Dân sự 2015, chủ thể giao kết hợp đồng phải có năng lực hành vi dân sự đầy đủ. Nếu công chứng viên xác định người ký hợp đồng chưa đủ tuổi, mất năng lực hành vi, hoặc đang bị hạn chế về năng lực thì hợp đồng sẽ không được công chứng.
Ví dụ: Một người 16 tuổi tự ý ký hợp đồng mua bán xe máy mà không có sự đồng ý của cha mẹ. Công chứng viên có quyền từ chối công chứng hợp đồng này.
2.2 Nội dung hợp đồng vi phạm pháp luật hoặc trái đạo đức xã hội
Theo Điều 123 Bộ luật Dân sự 2015, hợp đồng có mục đích, nội dung vi phạm điều cấm của luật hoặc trái đạo đức xã hội thì vô hiệu. Trong trường hợp này, công chứng viên bắt buộc phải từ chối công chứng.
Ví dụ: Hợp đồng mua bán đất nằm trong khu vực quốc phòng, an ninh mà pháp luật cấm chuyển nhượng.
2.3 Hồ sơ, giấy tờ công chứng không đầy đủ hoặc giả mạo
Theo Điều 44 Luật Công chứng 2014 (sửa đổi 2023), công chứng viên có quyền từ chối khi phát hiện hồ sơ bị thiếu, giả mạo hoặc không chứng minh được quyền sở hữu, quyền sử dụng hợp pháp.
Ví dụ: Người yêu cầu công chứng hợp đồng chuyển nhượng nhà đất nhưng không cung cấp được giấy chứng nhận quyền sử dụng đất bản gốc.
2.4 Tài sản trong hợp đồng đang bị tranh chấp hoặc hạn chế giao dịch
Theo Luật Đất đai 2013 (sửa đổi 2024), đất đai đang bị kê biên thi hành án, đang có tranh chấp hoặc bị Nhà nước có quyết định thu hồi thì không đủ điều kiện giao dịch. Đây là nguyên nhân từ chối công chứng thường gặp trong hợp đồng mua bán, tặng cho bất động sản.
2.5 Hình thức hợp đồng không phù hợp với quy định pháp luật
Một số loại hợp đồng bắt buộc phải được lập thành văn bản và công chứng theo luật (ví dụ: hợp đồng mua bán, tặng cho, thế chấp quyền sử dụng đất). Nếu hợp đồng lập sai hình thức, không đáp ứng yêu cầu tại Điều 119 Bộ luật Dân sự 2015, công chứng viên sẽ từ chối.
3. Trách nhiệm của công chứng viên khi từ chối công chứng bên cạnh nguyên nhân từ chối công chứng
Phải nêu rõ lý do từ chối bằng văn bản hoặc giải thích trực tiếp cho người yêu cầu.
Phải căn cứ vào pháp luật để từ chối, không được tùy tiện gây khó khăn.
Nếu từ chối sai quy định, công chứng viên có thể bị khiếu nại, xử lý kỷ luật hoặc bồi thường thiệt hại theo quy định của pháp luật.
4. Ví dụ minh họa thực tế về nguyên nhân từ chối công chứng
Anh B và chị C đến văn phòng công chứng để ký hợp đồng chuyển nhượng quyền sử dụng đất. Tuy nhiên, công chứng viên phát hiện mảnh đất này đang bị kê biên thi hành án theo quyết định của Tòa án. Căn cứ Luật Đất đai 2013 (sửa đổi 2024), công chứng viên từ chối công chứng hợp đồng.
Quyết định này đúng pháp luật vì nếu hợp đồng được công chứng, việc chuyển nhượng sẽ vô hiệu, ảnh hưởng quyền lợi của các bên liên quan.
Các nguyên nhân từ chối công chứng đều được quy định rõ trong pháp luật nhằm bảo đảm an toàn pháp lý cho hợp đồng, giao dịch. Người dân khi thực hiện công chứng cần chuẩn bị đầy đủ hồ sơ, kiểm tra tình trạng pháp lý của tài sản và đảm bảo năng lực hành vi dân sự để tránh bị từ chối. Trong trường hợp công chứng viên từ chối không đúng quy định, người dân hoàn toàn có quyền khiếu nại để bảo vệ quyền lợi hợp pháp của mình.
Nếu bạn cần thông tin thêm hoặc hỗ trợ trong việc soạn thảo và công chứng hợp đồng, đừng ngần ngại liên hệ ngay vớiVăn phòng công chứng Nguyễn Huệ. Chúng tôi chuyên cung cấp dịch vụ công chứng với đội ngũ luật sư và công chứng viên giàu kinh nghiệm sẵn sàng hỗ trợ bạn mọi thủ tục pháp lý cần thiết. Hãy gọi cho chúng tôi qua số điện thoại 0966.22.7979 hoặc đến trực tiếp văn phòng để nhận được sự tư vấn tận tình và chuyên nghiệp!
Công chứng viên kiêm Trưởng Văn phòng Nguyễn Thị Huệ: Cử nhân luật, cán bộ cấp cao, đã có 31 năm làm công tác pháp luật, có kinh nghiệm trong lĩnh vực quản lý nhà nước về công chứng, hộ tịch, quốc tịch. Trong đó có 7 năm trực tiếp làm công chứng và lãnh đạo Phòng Công chứng.
Công chứng viên Nguyễn Thị Thủy: Thẩm Phán ngành Tòa án Hà Nội với kinh nghiệm công tác pháp luật 30 năm trong ngành Tòa án, trong đó 20 năm ở cương vị Thẩm Phán.
Bên cạnh đó là đội ngũ cán bộ nghiệp vụ năng động, nhiệt tình, có trình độ chuyên môn cao và tận tụy trong công việc.
Địa chỉ: 165 Giảng Võ, phường Cát Linh, quận Đống Đa, Hà Nội
Sao y chứng thực giấy tờ, tài liệu
