Lấn chiếm đất quy hoạch: Hậu quả pháp lý và cách đòi lại

Trong thực tế, tình trạng lấn chiếm đất quy hoạch diễn ra ngày càng nhiều, đặc biệt ở khu vực đô thị và vùng ven thành phố. Điều này không chỉ gây ảnh hưởng đến kế hoạch sử dụng đất của Nhà nước mà còn xâm phạm quyền lợi của người dân. Bài viết này sẽ phân tích căn cứ pháp lý, hậu quả khi lấn chiếm đất quy hoạch, đồng thời hướng dẫn cách đòi lại đất theo quy định pháp luật.

>>> Xem thêm: Danh sách địa chỉ văn phòng công chứng đáng tin cậy tại Hà Nội

1. Căn cứ pháp lý về lấn chiếm đất quy hoạch

Một số quy định quan trọng:

Điều 12 Luật Đất đai 2013: Nghiêm cấm hành vi lấn chiếm đất.
Điều 49 Luật Đất đai 2013: Đất đã có quy hoạch được công bố, người dân chỉ được sử dụng theo mục đích hiện trạng cho đến khi Nhà nước thu hồi.
Điều 10, 14 Nghị định 91/2019/NĐ-CP: Quy định mức xử phạt cụ thể đối với hành vi lấn chiếm đất quy hoạch.
Điều 203 Luật Đất đai 2013: Hướng dẫn giải quyết tranh chấp, khiếu nại về đất đai.

👉 Như vậy, pháp luật đã có cơ sở rõ ràng để xử lý hành vi lấn chiếm đất quy hoạch và bảo vệ quyền lợi chính đáng của người dân.

2. Hành vi nào bị coi là lấn chiếm đất quy hoạch?

2.1. Tự ý xây dựng công trình 🏠

Người dân xây nhà, tường rào, ki-ốt hoặc công trình kiên cố trên phần đất đã có quyết định quy hoạch.

2.2. Sử dụng đất sai mục đích 🌾

Ví dụ: đất quy hoạch làm đường giao thông nhưng bị hộ dân tự ý trồng cây lâu năm hoặc cho thuê làm bãi giữ xe.

2.3. Rào chắn, chiếm dụng làm của riêng 🚧

Một số trường hợp người dân rào đất quy hoạch, coi như đất riêng để mở lối đi, kho bãi hoặc cho thuê kinh doanh.

>>> Xem thêm: Dịch vụ làm sổ đỏ trọn gói, đảm bảo đúng quy định pháp luật

3. Hậu quả pháp lý khi lấn chiếm đất quy hoạch

3.1. Bị xử phạt hành chính ⚖️

Theo Nghị định 91/2019/NĐ-CP, có thể bị phạt:

Từ 2 triệu – 500 triệu đồng tùy loại đất và diện tích.
Buộc khôi phục lại tình trạng ban đầu, trả lại đất đã lấn chiếm.

3.2. Bị cưỡng chế tháo dỡ 🏗️

Cơ quan Nhà nước có quyền cưỡng chế tháo dỡ công trình xây dựng trái phép trên đất quy hoạch.

Xem thêm: Tranh chấp lối đi chung: Pháp luật quy định và cách giải quyết

3.3. Nguy cơ mất trắng tài sản ❌

Tài sản xây dựng trên đất lấn chiếm quy hoạch thường không được bồi thường khi Nhà nước thu hồi đất.

4. Cách đòi lại đất bị lấn chiếm đất quy hoạch

4.1. Gửi đơn yêu cầu UBND xã/phường 📝

UBND xã/phường có trách nhiệm xác minh, hòa giải.
Đây là bước bắt buộc theo Điều 202 Luật Đất đai 2013.

4.2. Khiếu nại đến UBND cấp huyện hoặc Sở Tài nguyên và Môi trường 📋

Nếu hòa giải không thành, người dân có thể gửi đơn đến cấp cao hơn để yêu cầu xử lý

4.3. Khởi kiện tại Tòa án nhân dân 🏛️

Người dân có quyền khởi kiện ra Tòa án theo Điều 203 Luật Đất đai 2013.
Tòa án sẽ căn cứ vào giấy chứng nhận quyền sử dụng đất, hồ sơ quy hoạch và chứng cứ liên quan để đưa ra phán quyết.

>>> Xem thêm: Dịch vụ công chứng hỗ trợ gì trong các thủ tục pháp lý?

5. Ví dụ minh họa thực tế về lấn chiếm đất quy hoạch

Năm 2023, tại quận Bình Thạnh (TP. HCM), hộ gia đình X đã xây dựng nhà tạm trên phần đất quy hoạch làm công viên. Sau khi kiểm tra, UBND quận Bình Thạnh đã ra quyết định xử phạt 45 triệu đồng, buộc tháo dỡ toàn bộ công trình và trả lại đất cho Nhà nước.

6. Lời khuyên để tránh tranh chấp về lấn chiếm đất quy hoạch

✅ Kiểm tra kỹ thông tin quy hoạch trước khi mua, bán hoặc xây dựng trên đất.
✅ Tuyệt đối không tự ý xây dựng, rào chắn, kinh doanh trên đất đã có quy hoạch.
✅ Khi bị lấn chiếm, nên thu thập chứng cứ (hình ảnh, bản đồ quy hoạch, biên bản làm việc) để bảo vệ quyền lợi.

Xem thêm:

>>> Ai có thẩm quyền xử lý khi xảy ra hành vi lấn chiếm đất đai?

>>> Tranh chấp lối đi chung: Pháp luật quy định và cách giải quyết

>>> Điều kiện cấp phép xây dựng: Những điều cần biết

Kết luận

Lấn chiếm đất quy hoạch là hành vi vi phạm pháp luật nghiêm trọng, kéo theo nhiều hậu quả pháp lý như bị xử phạt, cưỡng chế tháo dỡ và mất quyền lợi về bồi thường. Người dân cần chủ động phòng ngừa và thực hiện đúng quy định để bảo vệ quyền sử dụng đất hợp pháp của mình.

Xem thêm: Đất cha mẹ để lại bị tranh chấp: Cách giải quyết êm đẹp

Nếu bạn cần thông tin thêm hoặc hỗ trợ trong việc soạn thảo và công chứng hợp đồng, đừng ngần ngại liên hệ ngay với Văn phòng công chứng Nguyễn Huệ. Chúng tôi chuyên cung cấp dịch vụ công chứng với đội ngũ luật sư và công chứng viên giàu kinh nghiệm sẵn sàng hỗ trợ bạn mọi thủ tục pháp lý cần thiết. Hãy gọi cho chúng tôi qua số điện thoại 0966.22.7979 hoặc đến trực tiếp văn phòng để nhận được sự tư vấn tận tình và chuyên nghiệp!

VĂN PHÒNG CÔNG CHỨNG NGUYỄN HUỆ

Miễn phí dịch vụ công chứng tại nhà

Công chứng viên kiêm Trưởng Văn phòng Nguyễn Thị Huệ: Cử nhân luật, cán bộ cấp cao, đã có 31 năm làm công tác pháp luật, có kinh nghiệm trong lĩnh vực quản lý nhà nước về công chứng, hộ tịch, quốc tịch. Trong đó có 7 năm trực tiếp làm công chứng và lãnh đạo Phòng Công chứng.
Công chứng viên Nguyễn Thị Thủy: Thẩm Phán ngành Tòa án Hà Nội với kinh nghiệm công tác pháp luật 30 năm trong ngành Tòa án, trong đó 20 năm ở cương vị Thẩm Phán.

Bên cạnh đó là đội ngũ cán bộ nghiệp vụ năng động, nhiệt tình, có trình độ chuyên môn cao và tận tụy trong công việc.