Hợp đồng cầm cố tài sản và thế chấp khác nhau thế nào?

Trong các giao dịch dân sự và thương mại, hợp đồng cầm cố tài sản và hợp đồng thế chấp là hai hình thức bảo đảm nghĩa vụ phổ biến. Tuy nhiên, nhiều người thường nhầm lẫn giữa hai loại hợp đồng này, dẫn đến rủi ro pháp lý và tranh chấp khi giao dịch. Bài viết dưới đây sẽ phân biệt chi tiết hợp đồng cầm cố tài sản và hợp đồng thế chấp để bạn lựa chọn đúng hình thức bảo đảm phù hợp.

>>> Xem thêm: Địa chỉ văn phòng công chứng gần nhất, phục vụ tận tình, chuyên nghiệp

1. Khái niệm của hai loại hợp đồng

1.1. Hợp đồng cầm cố tài sản

Theo Điều 309 Bộ luật Dân sự 2015, cầm cố tài sản là việc một bên giao tài sản thuộc quyền sở hữu của mình cho bên kia để bảo đảm thực hiện nghĩa vụ.

Bên cầm cố phải giao tài sản cho bên nhận cầm cố giữ.
Bên nhận cầm cố có trách nhiệm bảo quản tài sản trong suốt thời hạn hợp đồng.

Ví dụ:

Anh A vay 200 triệu đồng tại ngân hàng và cầm cố xe ô tô cho ngân hàng.
Ngân hàng giữ xe cho đến khi anh A hoàn thành nghĩa vụ trả nợ.

1.2. Hợp đồng thế chấp tài sản

Theo Điều 317 Bộ luật Dân sự 2015, thế chấp tài sản là việc một bên dùng tài sản thuộc quyền sở hữu của mình để bảo đảm thực hiện nghĩa vụ nhưng không giao tài sản đó cho bên nhận thế chấp.

Tài sản vẫn do bên thế chấp giữ và sử dụng.
Bên nhận thế chấp chỉ nắm giữ giấy tờ pháp lý (như sổ đỏ, cà vẹt xe).

Ví dụ:

Anh B vay ngân hàng 1 tỷ đồng và thế chấp căn nhà đứng tên anh B.
Ngân hàng giữ sổ đỏ, nhưng anh B vẫn sinh sống trong nhà.

>>> Xem thêm: Lưu ý quan trọng khi thực hiện công chứng hợp đồng thế chấp quyền sử dụng đất

2. Điểm khác nhau cơ bản giữa cầm cố và thế chấp tài sản

Dưới đây là bảng so sánh để bạn dễ hình dung:

Tiêu chí	Hợp đồng cầm cố tài sản	Hợp đồng thế chấp tài sản
Giao tài sản	Bên cầm cố phải giao tài sản cho bên nhận giữ.	Bên thế chấp không giao tài sản, chỉ giao giấy tờ (nếu có).
Quyền sử dụng tài sản	Thuộc về bên nhận cầm cố (nếu có thỏa thuận), thường chỉ giữ, không dùng.	Thuộc về bên thế chấp, vẫn được sử dụng tài sản.
Tài sản thường áp dụng	Động sản: ô tô, xe máy, sổ tiết kiệm, cổ phiếu…	Bất động sản, phương tiện vận tải, tài sản giá trị lớn.
Hình thức hợp đồng	Bắt buộc bằng văn bản, nên công chứng khi tài sản lớn.	Bắt buộc bằng văn bản, công chứng/chứng thực với tài sản phải đăng ký.
Mức độ kiểm soát tài sản	Bên nhận cầm cố kiểm soát trực tiếp tài sản.	Bên nhận thế chấp chỉ kiểm soát gián tiếp qua giấy tờ và đăng ký giao dịch bảo đảm.
Rủi ro tranh chấp	Thấp hơn, vì tài sản đã nằm trong tay bên nhận cầm cố.	Cao hơn nếu bên thế chấp tự ý chuyển nhượng hoặc bán tài sản.

3. Ưu nhược điểm của hợp đồng cầm cố tài sản và hợp đồng thế chấp

3.1. Hợp đồng cầm cố tài sản

Ưu điểm:

Đảm bảo quyền lợi bên nhận cầm cố vì tài sản đã được giao.
Hạn chế tranh chấp về việc chiếm giữ tài sản.

Xem thêm: Người nhận thừa kế đất có phải nộp thuế không?

Nhược điểm:

Bên cầm cố mất quyền sử dụng tài sản trong thời gian cầm cố.
Không phù hợp cho tài sản phục vụ sinh hoạt hoặc kinh doanh hằng ngày.

3.2. Hợp đồng thế chấp tài sản

Ưu điểm:

Bên thế chấp vẫn được sử dụng tài sản.
Phù hợp với tài sản giá trị lớn, cần sử dụng lâu dài.

Nhược điểm:

Bên nhận thế chấp khó kiểm soát tài sản.
Rủi ro nếu bên thế chấp bán, cho thuê hoặc cầm cố tài sản cho người khác trái phép.

4. Nên chọn cầm cố hay thế chấp khi giao dịch?

Việc lựa chọn hình thức bảo đảm phụ thuộc vào loại tài sản và nhu cầu của các bên:

Chọn hợp đồng cầm cố tài sản khi:
1. Tài sản là động sản dễ di chuyển và giao nhận.
2. Bên vay không cần sử dụng tài sản trong thời gian vay.
3. Muốn đảm bảo an toàn pháp lý cho bên cho vay.
Chọn hợp đồng thế chấp tài sản khi:
1. Tài sản là bất động sản hoặc tài sản giá trị lớn.
2. Bên vay vẫn cần sử dụng tài sản để sinh hoạt hoặc kinh doanh.
3. Hai bên có mức độ tin tưởng cao.

>>> Xem thêm: Giá dịch vụ công chứng tại nhà theo quy định của pháp luật

5. Lưu ý khi lập hợp đồng cầm cố hoặc thế chấp tài sản

Để tránh rủi ro, khi lập hợp đồng, các bên cần:

Kiểm tra quyền sở hữu tài sản và tình trạng pháp lý (không tranh chấp, không kê biên).
Lập hợp đồng bằng văn bản, mô tả chi tiết tài sản, nghĩa vụ bảo đảm.
Công chứng hoặc chứng thực nếu tài sản giá trị lớn hoặc pháp luật yêu cầu.
Đăng ký giao dịch bảo đảm khi thế chấp tài sản phải đăng ký quyền sở hữu.
Lập biên bản giao nhận tài sản (đối với cầm cố) để bảo vệ quyền lợi các bên.

Xem thêm:

>>> Những sai lầm thường gặp khi lập hợp đồng cầm cố tài sản

>>> Hợp đồng mua bán tài sản có giá trị lớn: Những lưu ý quan trọng

Kết luận

Mặc dù hợp đồng cầm cố tài sản và hợp đồng thế chấp đều là biện pháp bảo đảm nghĩa vụ, nhưng khác nhau về cách thức giao tài sản, quyền sử dụng và phạm vi áp dụng.

Cầm cố: giao tài sản, bên cho vay giữ trực tiếp, an toàn hơn cho bên nhận.
Thế chấp: không giao tài sản, bên vay vẫn sử dụng, linh hoạt nhưng tiềm ẩn rủi ro.

Xem thêm: Những lỗi phổ biến khi lập hợp đồng tặng cho có điều kiện

Hiểu rõ sự khác biệt sẽ giúp bạn lựa chọn đúng hình thức bảo đảm, đảm bảo giao dịch an toàn và hợp pháp.

Nếu bạn cần thông tin thêm hoặc hỗ trợ trong việc soạn thảo và công chứng hợp đồng, đừng ngần ngại liên hệ ngay với Văn phòng công chứng Nguyễn Huệ. Chúng tôi chuyên cung cấp dịch vụ công chứng với đội ngũ luật sư và công chứng viên giàu kinh nghiệm sẵn sàng hỗ trợ bạn mọi thủ tục pháp lý cần thiết. Hãy gọi cho chúng tôi qua số điện thoại 0966.22.7979 hoặc đến trực tiếp văn phòng để nhận được sự tư vấn tận tình và chuyên nghiệp!

VĂN PHÒNG CÔNG CHỨNG NGUYỄN HUỆ

Miễn phí dịch vụ công chứng tại nhà

Công chứng viên kiêm Trưởng Văn phòng Nguyễn Thị Huệ: Cử nhân luật, cán bộ cấp cao, đã có 31 năm làm công tác pháp luật, có kinh nghiệm trong lĩnh vực quản lý nhà nước về công chứng, hộ tịch, quốc tịch. Trong đó có 7 năm trực tiếp làm công chứng và lãnh đạo Phòng Công chứng.
Công chứng viên Nguyễn Thị Thủy: Thẩm Phán ngành Tòa án Hà Nội với kinh nghiệm công tác pháp luật 30 năm trong ngành Tòa án, trong đó 20 năm ở cương vị Thẩm Phán.

Bên cạnh đó là đội ngũ cán bộ nghiệp vụ năng động, nhiệt tình, có trình độ chuyên môn cao và tận tụy trong công việc.