Dùng chữ ký điện tử trong văn bản từ chối nhận di sản
Trong thời đại chuyển đổi số, việc sử dụng chữ ký điện tử trong các giao dịch dân sự và hành chính ngày càng phổ biến. Tuy nhiên, đối với các văn bản có giá trị pháp lý cao như văn bản từ chối nhận di sản, nhiều người băn khoăn không biết liệu chữ ký điện tử có thể thay thế chữ ký tay và công chứng trực tiếp hay không. Bài viết dưới đây sẽ phân tích cụ thể quy định pháp luật hiện hành, căn cứ pháp lý và thực tiễn áp dụng để giúp bạn hiểu rõ hơn về chữ ký điện tử trong văn bản từ chối nhận di sản.
1. Cơ sở pháp lý về chữ ký điện tử trong giao dịch dân sự
Theo Luật Giao dịch điện tử năm 2023 (có hiệu lực từ ngày 01/7/2024), chữ ký điện tử là thông tin dưới dạng điện tử được gắn liền hoặc kết hợp hợp lý với dữ liệu, có chức năng xác nhận người ký và sự đồng ý của họ với nội dung dữ liệu đó (Điều 3).
Khoản 1 Điều 22 Luật Giao dịch điện tử 2023 quy định:
“Chữ ký điện tử có giá trị pháp lý như chữ ký tay nếu đáp ứng đủ điều kiện về khả năng xác định danh tính người ký và thể hiện được sự chấp thuận của họ đối với nội dung văn bản.”
Tuy nhiên, khoản 4 Điều 1 Luật Công chứng 2014 (được sửa đổi, bổ sung bởi Luật sửa đổi 2024) xác định:
“Hoạt động công chứng là việc công chứng viên chứng nhận tính xác thực, hợp pháp của hợp đồng, giao dịch bằng văn bản giấy, có chữ ký trực tiếp của các bên trước mặt công chứng viên.”
Điều này có nghĩa, dù chữ ký điện tử được pháp luật công nhận trong giao dịch điện tử, nhưng đối với văn bản yêu cầu công chứng, như văn bản từ chối nhận di sản, thì chữ ký điện tử chưa được chấp nhận thay thế chữ ký trực tiếp.
2. Quy định cụ thể về công chứng văn bản từ chối nhận di sản
Theo Điều 57 Luật Công chứng 2014, công chứng viên chỉ được chứng nhận văn bản từ chối nhận di sản khi người yêu cầu ký trực tiếp trước mặt công chứng viên, sau khi được đọc và xác nhận nội dung.
Ngoài ra, khoản 1 Điều 620 Bộ luật Dân sự 2015 quy định:
“Người thừa kế có quyền từ chối nhận di sản, việc từ chối phải được lập thành văn bản và công chứng hoặc chứng thực.”
Căn cứ các quy định này, hiện nay pháp luật Việt Nam chưa cho phép công chứng văn bản từ chối nhận di sản được ký bằng chữ ký điện tử, vì:
Việc công chứng yêu cầu xác minh trực tiếp danh tính và năng lực hành vi dân sự.
Công chứng viên phải chứng kiến việc ký kết thực tế để đảm bảo tính tự nguyện.
Chữ ký điện tử không thể hiện được yếu tố “trực tiếp ký trước mặt công chứng viên”.
>>> Xem thêm: Tránh rắc rối pháp lý với Dịch vụ sổ đỏ chuyên nghiệp
3. Phân biệt giữa chữ ký điện tử hợp lệ và chữ ký công chứng
Một điểm quan trọng khi sử dụng chữ ký điện tử trong văn bản từ chối nhận di sản là hiểu rõ ranh giới giữa hiệu lực giao dịch dân sự và hiệu lực công chứng.
Tiêu chí
Chữ ký điện tử
Chữ ký công chứng trực tiếp
Căn cứ pháp lý
Luật Giao dịch điện tử 2023
Luật Công chứng 2014
Giá trị pháp lý
Có hiệu lực trong giao dịch điện tử
Có hiệu lực pháp lý, là chứng cứ xác thực
Phạm vi áp dụng
Hợp đồng, văn bản điện tử thông thường
Hợp đồng, giao dịch bắt buộc công chứng
Cách xác minh
Hệ thống chứng thực chữ ký số
Công chứng viên trực tiếp xác minh và chứng kiến
Như vậy, chữ ký điện tử có thể sử dụng khi lập bản dự thảo hoặc văn bản hành chính nội bộ, nhưng không thể thay thế chữ ký công chứng hợp lệ trong văn bản từ chối nhận di sản.
4. Ví dụ minh họa thực tế
Tình huống: Anh A sống ở TP. Hồ Chí Minh, cha anh mất để lại một căn nhà. Anh A muốn từ chối nhận phần di sản này để nhường lại cho mẹ. Do bận công tác nước ngoài, anh A ký văn bản từ chối nhận di sản bằng chữ ký điện tử và gửi qua email cho văn phòng công chứng tại Việt Nam.
Kết quả: Văn bản bị từ chối công chứng, vì không đáp ứng điều kiện về việc ký trực tiếp trước mặt công chứng viên. Công chứng viên yêu cầu anh A phải ủy quyền hợp pháp hoặc về Việt Nam ký trực tiếp theo đúng trình tự công chứng được quy định tại Điều 44 Luật Công chứng 2014.
Hiện nay, pháp luật Việt Nam chưa công nhận giá trị pháp lý của chữ ký điện tử trong văn bản từ chối nhận di sản khi thực hiện thủ tục công chứng. Người thừa kế bắt buộc phải ký trực tiếp trước công chứng viên để đảm bảo tính hợp pháp và hiệu lực của văn bản. Trong tương lai, khi hệ thống công chứng điện tử được triển khai đồng bộ theo Luật Giao dịch điện tử 2023, quy định này có thể được mở rộng.
Nếu bạn đang ở xa hoặc không thể trực tiếp ký tại Việt Nam, nên làm giấy ủy quyền được công chứng hợp pháp tại Lãnh sự quán Việt Nam ở nước sở tại, để đảm bảo văn bản từ chối nhận di sản vẫn hợp lệ và đúng quy trình.
Nếu bạn cần thông tin thêm hoặc hỗ trợ trong việc soạn thảo và công chứng hợp đồng, đừng ngần ngại liên hệ ngay với Văn phòng công chứng Nguyễn Huệ. Chúng tôi chuyên cung cấp dịch vụ công chứng với đội ngũ luật sư và công chứng viên giàu kinh nghiệm sẵn sàng hỗ trợ bạn mọi thủ tục pháp lý cần thiết. Hãy gọi cho chúng tôi qua số điện thoại 0966.22.7979 hoặc đến trực tiếp văn phòng để nhận được sự tư vấn tận tình và chuyên nghiệp!
Công chứng viên kiêm Trưởng Văn phòng Nguyễn Thị Huệ: Cử nhân luật, cán bộ cấp cao, đã có 31 năm làm công tác pháp luật, có kinh nghiệm trong lĩnh vực quản lý nhà nước về công chứng, hộ tịch, quốc tịch. Trong đó có 7 năm trực tiếp làm công chứng và lãnh đạo Phòng Công chứng.
Công chứng viên Nguyễn Thị Thủy: Thẩm Phán ngành Tòa án Hà Nội với kinh nghiệm công tác pháp luật 30 năm trong ngành Tòa án, trong đó 20 năm ở cương vị Thẩm Phán.
Bên cạnh đó là đội ngũ cán bộ nghiệp vụ năng động, nhiệt tình, có trình độ chuyên môn cao và tận tụy trong công việc.
Địa chỉ: 165 Giảng Võ, phường Cát Linh, quận Đống Đa, Hà Nội
Sao y chứng thực giấy tờ, tài liệu
