Công chứng văn bản khai nhận di sản bằng thỏa thuận miệng
Trong thực tế giải quyết thừa kế, nhiều gia đình lựa chọn thỏa thuận di sản bằng lời nói với mục đích giữ hòa khí và tránh các thủ tục pháp lý phức tạp. Tuy nhiên, khi tiến hành công chứng văn bản khai nhận di sản, việc dựa vào thỏa thuận miệng lại phát sinh nhiều rủi ro do pháp luật yêu cầu chứng minh rõ ràng ý chí của người thừa kế. Điều này khiến không ít hồ sơ bị trả lại do thiếu căn cứ hoặc không đảm bảo tính hợp pháp. Bài viết dưới đây phân tích đầy đủ về hiệu lực của thỏa thuận miệng trong thừa kế và điều kiện để công chứng viên có thể lập văn bản khai nhận di sản trong những trường hợp như vậy.
>>> Xem thêm: Bí quyết tránh bị lừa khi công chứng hợp đồng mua bán tại văn phòng công chứng
1. Căn cứ pháp lý liên quan đến thỏa thuận di sản và công chứng
Các quy định pháp luật làm cơ sở giải quyết tình huống này gồm:
“Bộ luật Dân sự 2015”: Điều 609–663 (quyền thừa kế, chia di sản, thỏa thuận xác lập quyền).
“Luật Công chứng 2014” và sửa đổi 2024.
“Luật Hộ tịch 2014”: xác minh nhân thân, thông tin hộ tịch.
“Luật Đất đai 2024”: áp dụng khi di sản là quyền sử dụng đất.
Theo “Điều 57 Luật Công chứng 2014”, công chứng viên chỉ chứng nhận văn bản khai nhận di sản khi tất cả người thừa kế có mặt hoặc có giấy ủy quyền hợp pháp. Thỏa thuận miệng không phải là căn cứ để công chứng viên lập văn bản nếu không được xác minh.
2. Thỏa thuận miệng trong thừa kế có được pháp luật công nhận không?
2.1. Thỏa thuận miệng không có giá trị pháp lý như văn bản
Theo quy định của “Điều 119 Bộ luật Dân sự 2015”, giao dịch dân sự có thể được xác lập bằng lời nói, văn bản hoặc hành vi cụ thể, trừ trường hợp pháp luật yêu cầu lập thành văn bản.
Đối với thừa kế: → Việc phân chia di sản buộc phải lập thành văn bản có công chứng, chứng thực. → Thỏa thuận bằng lời nói không làm phát sinh giá trị pháp lý để công chứng viên dựa vào tiến hành thủ tục.
2.2. Thỏa thuận miệng chỉ được coi là căn cứ hỗ trợ nếu người thừa kế vẫn đồng thuận tại thời điểm công chứng
Điều quan trọng nhất: ✔ Công chứng viên chỉ chứng nhận văn bản khai nhận di sản khi tất cả người thừa kế có mặt, ký, và đồng ý đúng như nội dung thỏa thuận miệng trước đó. ❌ Không thể yêu cầu công chứng chỉ dựa trên việc “trước đây đã đồng ý miệng”.
3. Để công chứng viên ghi nhận thỏa thuận miệng, cần điều kiện gì?
3.1. Tất cả người thừa kế phải tự nguyện ký văn bản tại thời điểm công chứng
Họ phải xác nhận rằng nội dung văn bản phản ánh đúng thỏa thuận giữa họ.
3.2. Không có tranh chấp hoặc khiếu nại
Nếu chỉ một người phản đối, công chứng viên phải từ chối theo “Điều 7 Luật Công chứng 2014”.
3.3. Di sản phải xác định được rõ ràng
Công chứng viên chỉ có thể ghi nhận tài sản hợp pháp, có đủ giấy tờ.
Tình huống: Cha mẹ để lại mảnh đất 120m² cho ba người con. Khi cha mẹ mất, ba người chỉ thỏa thuận bằng lời rằng để người con cả đứng tên. Sau 5 năm, muốn làm thủ tục sang tên.
Xử lý pháp lý:
Thỏa thuận miệng không có giá trị pháp lý;
Công chứng viên sẽ yêu cầu cả ba người có mặt và đồng ý lại bằng văn bản;
Nếu một người không đồng ý → không thể công chứng.
→ Kết luận tình huống: Thỏa thuận miệng chỉ có thể được ghi nhận nếu tất cả người thừa kế tái xác nhận ý chí tại thời điểm công chứng.
6. Các rủi ro khi chỉ dựa vào thỏa thuận miệng
Một người đổi ý → hồ sơ bế tắc;
Phát sinh tranh chấp → buộc phải khởi kiện ra Tòa;
Người vắng mặt không thể ký → phải có ủy quyền, nếu không hồ sơ bị từ chối;
Dễ bị cho là bị ép buộc hoặc không hiểu rõ ý chí.
>>> Xem thêm: Không công chứng thừa kế thì có sang tên sổ đỏ được không?
7. Khuyến nghị để công chứng thuận lợi khi đã có thỏa thuận miệng trước đó
Sớm lập văn bản thỏa thuận bằng văn bản có công chứng hoặc chứng thực;
Chuẩn bị đầy đủ giấy tờ liên quan;
Tránh để thời gian quá lâu dẫn đến thay đổi ý chí;
Trong trường hợp có người thừa kế định cư ở nước ngoài → chuẩn bị ủy quyền hợp pháp từ cơ quan lãnh sự.
Việc thỏa thuận di sản bằng miệng chỉ mang tính chất hỗ trợ và không thể thay thế văn bản hợp lệ trong thủ tục công chứng khai nhận di sản. Để công chứng viên ghi nhận ý chí phân chia hoặc xác nhận quyền thừa kế, người thừa kế vẫn phải ký văn bản tại thời điểm làm thủ tục và bảo đảm không phát sinh tranh chấp. Hiểu rõ giới hạn pháp lý của thỏa thuận miệng sẽ giúp người dân tránh rủi ro, tiết kiệm thời gian và thực hiện đúng quy trình theo pháp luật hiện hành.
Nếu bạn cần thông tin thêm hoặc hỗ trợ trong việc soạn thảo và công chứng hợp đồng, đừng ngần ngại liên hệ ngay vớiVăn phòng công chứng Nguyễn Huệ. Chúng tôi chuyên cung cấp dịch vụ công chứng với đội ngũ luật sư và công chứng viên giàu kinh nghiệm sẵn sàng hỗ trợ bạn mọi thủ tục pháp lý cần thiết. Hãy gọi cho chúng tôi qua số điện thoại 0966.22.7979 hoặc đến trực tiếp văn phòng để nhận được sự tư vấn tận tình và chuyên nghiệp!
Công chứng viên kiêm Trưởng Văn phòng Nguyễn Thị Huệ: Cử nhân luật, cán bộ cấp cao, đã có 31 năm làm công tác pháp luật, có kinh nghiệm trong lĩnh vực quản lý nhà nước về công chứng, hộ tịch, quốc tịch. Trong đó có 7 năm trực tiếp làm công chứng và lãnh đạo Phòng Công chứng.
Công chứng viên Nguyễn Thị Thủy: Thẩm Phán ngành Tòa án Hà Nội với kinh nghiệm công tác pháp luật 30 năm trong ngành Tòa án, trong đó 20 năm ở cương vị Thẩm Phán.
Bên cạnh đó là đội ngũ cán bộ nghiệp vụ năng động, nhiệt tình, có trình độ chuyên môn cao và tận tụy trong công việc.
Sao y chứng thực giấy tờ, tài liệu
