Nhiều trường hợp người cho vay vì tin tưởng người thân nên đồng ý cho vay tiền nhưng để người thân đứng tên trong giấy tờ vay, hoặc nhờ người thân đứng ra trung gian ký giấy vay với bên thứ ba. Khi tranh chấp phát sinh, người cho vay gặp khó khăn vì không có tên trong hợp đồng, dẫn đến việc bị chối bỏ nghĩa vụ trả tiền, hoặc người đứng tên phủ nhận khoản vay. Vấn đề đặt ra: người thực sự giao tiền nhưng không đứng tên có quyền đòi lại tiền hay không? Và căn cứ pháp lý nào để bảo vệ quyền lợi?
2. Bản chất pháp lý của việc cho vay nhưng đứng tên người thân
Theo “Điều 463 Bộ luật Dân sự 2015”, hợp đồng vay tài sản là sự thỏa thuận theo đó bên cho vay giao tài sản cho bên vay và bên vay phải hoàn trả theo thỏa thuận.
Tình huống phổ biến gồm hai dạng:
2.1. Người thân chỉ đứng tên giúp, còn bạn là người giao tiền thật
→ Đây là quan hệ vay có người khác đứng tên, nhưng giao dịch thực tế xảy ra giữa bạn và người vay.
2.2. Người thân trực tiếp cho vay và bạn chỉ góp tiền hoặc hỗ trợ
→ Trường hợp này bạn không phải chủ thể trong hợp đồng vay; đòi lại tiền sẽ khó hơn nếu không chứng minh được việc góp vốn hoặc thỏa thuận nội bộ.
2.3. Người thân đứng tên vay tiền của bạn để cho bên thứ ba vay lại
→ Quan hệ pháp lý phát sinh theo dạng “ủy quyền” hoặc “hợp đồng gửi giữ tiền”, căn cứ tùy vào chứng cứ.
4. Trường hợp người thân phủ nhận việc đứng tên hộ
4.1. Phân tích trách nhiệm
Nếu không chứng minh được việc “đứng tên giùm”, tòa có thể xác định người thân của bạn là người cho vay, không phải bạn. Điều này khiến bạn mất quyền đòi trực tiếp người vay.
4.2. Hướng xử lý
Khởi kiện chính người thân yêu cầu hoàn trả tiền theo quan hệ “ủy quyền”, “quản lý tài sản” hoặc “đòi lại tài sản bị chiếm giữ không có căn cứ pháp luật” theo “Điều 166 Bộ luật Dân sự 2015”.
Sau đó người thân (người đứng tên vay) có quyền khởi kiện lại người vay thực tế.
Cách này thường được áp dụng khi nội bộ gia đình xảy ra mâu thuẫn hoặc tranh chấp tài sản.
>>> Xem thêm: 7 điều cần biết vềcông chứng nhà đất trước khi ký hợp đồng
5. Trường hợp cho vay hộ người thân nhưng không lập giấy tờ
Nếu bạn thay người thân đưa tiền cho người vay nhưng không ký giấy tờ, bạn vẫn có quyền đòi lại dựa trên:
Chứng cứ giao tiền
Thỏa thuận miệng
Tin nhắn xác nhận
Lịch sử giao dịch chuyển khoản
Lời khai của các bên
Pháp luật không bắt buộc hợp đồng vay phải lập thành văn bản (trừ trường hợp vay tổ chức tín dụng), nên thỏa thuận miệng vẫn có giá trị theo “Điều 119 Bộ luật Dân sự 2015”.
6. Khi nào có dấu hiệu hình sự?
Nếu người vay hoặc người thân của bạn có hành vi:
Gian dối để mượn tên
Nhận tiền rồi bỏ trốn
Chiếm giữ tiền và phủ nhận toàn bộ giao dịch
Cố ý tạo dựng tài liệu giả để lừa bạn nộp tiền
→ Có dấu hiệu “Lừa đảo chiếm đoạt tài sản” hoặc “Lạm dụng tín nhiệm chiếm đoạt tài sản” theo Bộ luật Hình sự 2015.
Bạn có quyền gửi đơn tố giác đến Công an nơi cư trú của bị đơn.
7. Quy trình đòi lại tiền khi không đứng tên trong hợp đồng
Bước 1: Thu thập chứng cứ
Càng đầy đủ, khả năng thắng kiện càng cao.
Bước 2: Gửi văn bản yêu cầu trả tiền
Nêu rõ:
Số tiền giao
Thời điểm vay
Lý do yêu cầu trả
Thời hạn trả (3–7 ngày)
Bước 3: Hòa giải hoặc thương lượng
Để giảm chi phí và tránh kiện tụng trong gia đình/họ hàng.
Bước 4: Khởi kiện tại Tòa án
Tòa án có thẩm quyền: nơi người vay cư trú hoặc làm việc.
Bước 5: Yêu cầu áp dụng lãi chậm trả
Theo “Điều 357” và “Điều 468 Bộ luật Dân sự 2015”, bạn có thể yêu cầu:
Lãi chậm trả
Lãi trong hạn (nếu có thỏa thuận)
8. Lời khuyên pháp lý
Cho vay nên lập văn bản rõ ràng, ký đầy đủ hai bên.
Tránh nhờ người thân đứng tên vay khi chưa thỏa thuận rạch ròi.
Luôn giữ lại chứng cứ giao tiền.
Nên có người làm chứng hoặc giao dịch chuyển khoản.
Trong trường hợp có dấu hiệu lừa đảo, cần tố giác ngay để tránh mất quyền lợi.
Nếu bạn cần thông tin thêm hoặc hỗ trợ trong việc soạn thảo và công chứng hợp đồng, đừng ngần ngại liên hệ ngay vớiVăn phòng công chứng Nguyễn Huệ. Chúng tôi chuyên cung cấp dịch vụ công chứng với đội ngũ luật sư và công chứng viên giàu kinh nghiệm sẵn sàng hỗ trợ bạn mọi thủ tục pháp lý cần thiết. Hãy gọi cho chúng tôi qua số điện thoại 0966.22.7979 hoặc đến trực tiếp văn phòng để nhận được sự tư vấn tận tình và chuyên nghiệp!
Công chứng viên kiêm Trưởng Văn phòng Nguyễn Thị Huệ: Cử nhân luật, cán bộ cấp cao, đã có 31 năm làm công tác pháp luật, có kinh nghiệm trong lĩnh vực quản lý nhà nước về công chứng, hộ tịch, quốc tịch. Trong đó có 7 năm trực tiếp làm công chứng và lãnh đạo Phòng Công chứng.
Công chứng viên Nguyễn Thị Thủy: Thẩm Phán ngành Tòa án Hà Nội với kinh nghiệm công tác pháp luật 30 năm trong ngành Tòa án, trong đó 20 năm ở cương vị Thẩm Phán.
Bên cạnh đó là đội ngũ cán bộ nghiệp vụ năng động, nhiệt tình, có trình độ chuyên môn cao và tận tụy trong công việc.
Sao y chứng thực giấy tờ, tài liệu
