Khi nào công chứng viên có quyền từ chối công chứng?
Công chứng là một thủ tục pháp lý quan trọng nhằm đảm bảo tính hợp pháp, an toàn và phòng ngừa rủi ro cho các hợp đồng, giao dịch dân sự. Tuy nhiên, không phải mọi yêu cầu công chứng đều được chấp nhận. Trong nhiều trường hợp, công chứng viên có quyền từ chối công chứng nếu phát hiện vi phạm pháp luật hoặc không đáp ứng điều kiện theo quy định. Vậy cụ thể, những trường hợp nào công chứng viên có quyền từ chối?
Theo Điều 44 Luật Công chứng 2014 (sửa đổi, bổ sung năm 2023), công chứng viên chỉ được từ chối khi có lý do hợp pháp. Đồng thời, công chứng viên phải:
Lập văn bản thông báo cho người yêu cầu, nêu rõ lý do.
Chịu trách nhiệm trước pháp luật nếu từ chối trái quy định.
Ngoài ra, các quy định liên quan còn được ghi nhận trong:
Bộ luật Dân sự 2015 (quy định về giao dịch dân sự, điều kiện có hiệu lực).
Luật Đất đai 2013 (sửa đổi 2024) đối với các hợp đồng liên quan đến quyền sử dụng đất.
2. Các trường hợp công chứng viên được quyền từ chối công chứng
2.1 Hồ sơ không đầy đủ, giả mạo hoặc không hợp pháp
Nếu giấy tờ nhân thân, giấy chứng nhận quyền sử dụng đất hoặc các tài liệu khác không đầy đủ, giả mạo hoặc không đúng quy định, công chứng viên có quyền từ chối.
2.2 Nội dung hợp đồng, giao dịch trái pháp luật hoặc đạo đức xã hội
Ví dụ: hợp đồng mua bán đất nông nghiệp không đủ điều kiện chuyển nhượng theo Điều 191 Luật Đất đai 2013 (sửa đổi 2024), hoặc hợp đồng cho vay với lãi suất vượt trần theo Bộ luật Dân sự 2015.
2.3 Người yêu cầu công chứng không có năng lực hành vi dân sự đầy đủ
Trường hợp người ký hợp đồng là trẻ vị thành niên, người bị mất năng lực hành vi dân sự mà không có người đại diện hợp pháp, công chứng viên phải từ chối.
2.4 Hợp đồng, giao dịch không có thật hoặc có dấu hiệu bị ép buộc
Nếu công chứng viên phát hiện người yêu cầu công chứng bị ép buộc, lừa dối hoặc hợp đồng được lập giả tạo để che giấu một giao dịch khác, công chứng viên có quyền từ chối.
2.5 Tài sản giao dịch đang có tranh chấp hoặc bị hạn chế quyền
Nếu quyền sử dụng đất hoặc tài sản đang bị kê biên, đang tranh chấp tại Tòa án hoặc thuộc diện không được chuyển nhượng, công chứng viên có thể từ chối giao dịch này.
3. Trách nhiệm của công chứng viên khi từ chối công chứng
Cách từ chối
Công chứng viên phải:
Lập văn bản thông báo, nêu rõ lý do từ chối.
Giải thích căn cứ pháp luật để người dân hiểu và có hướng xử lý.
Chịu trách nhiệm nếu từ chối không đúng quy định, gây thiệt hại cho người dân.
4. Ví dụ minh họa thực tế về từ chối công chứng
Bà X muốn công chứng hợp đồng mua bán mảnh đất nông nghiệp nhưng không trực tiếp sản xuất tại địa phương. Theo Điều 191 Luật Đất đai 2013 (sửa đổi 2024), cá nhân không trực tiếp sản xuất nông nghiệp không được nhận chuyển nhượng đất nông nghiệp. Công chứng viên đã từ chối công chứng vì giao dịch vi phạm pháp luật. Đây là trường hợp từ chối đúng căn cứ pháp lý, giúp ngăn ngừa rủi ro vô hiệu hợp đồng.
>>> Xem thêm: Phòng công chứng – đối tác pháp lý đáng tin cậy của mọi gia đình.
Kết luận
Việc này là quyền của công chứng viên nhưng phải dựa trên căn cứ pháp luật rõ ràng, minh bạch. Người dân cần hiểu rõ các trường hợp hợp pháp để chuẩn bị hồ sơ đầy đủ, tránh bị từ chối. Đồng thời, nếu cho rằng công chứng viên từ chối không có căn cứ, người dân có thể thực hiện khiếu nại theo đúng trình tự pháp luật để bảo vệ quyền lợi của mình.
Nếu bạn cần thông tin thêm hoặc hỗ trợ trong việc soạn thảo và công chứng hợp đồng, đừng ngần ngại liên hệ ngay vớiVăn phòng công chứng Nguyễn Huệ. Chúng tôi chuyên cung cấp dịch vụ công chứng với đội ngũ luật sư và công chứng viên giàu kinh nghiệm sẵn sàng hỗ trợ bạn mọi thủ tục pháp lý cần thiết. Hãy gọi cho chúng tôi qua số điện thoại 0966.22.7979 hoặc đến trực tiếp văn phòng để nhận được sự tư vấn tận tình và chuyên nghiệp!
Công chứng viên kiêm Trưởng Văn phòng Nguyễn Thị Huệ: Cử nhân luật, cán bộ cấp cao, đã có 31 năm làm công tác pháp luật, có kinh nghiệm trong lĩnh vực quản lý nhà nước về công chứng, hộ tịch, quốc tịch. Trong đó có 7 năm trực tiếp làm công chứng và lãnh đạo Phòng Công chứng.
Công chứng viên Nguyễn Thị Thủy: Thẩm Phán ngành Tòa án Hà Nội với kinh nghiệm công tác pháp luật 30 năm trong ngành Tòa án, trong đó 20 năm ở cương vị Thẩm Phán.
Bên cạnh đó là đội ngũ cán bộ nghiệp vụ năng động, nhiệt tình, có trình độ chuyên môn cao và tận tụy trong công việc.
Địa chỉ: 165 Giảng Võ, phường Cát Linh, quận Đống Đa, Hà Nội
Sao y chứng thực giấy tờ, tài liệu
